Mozaik Coğrafya

18 Mayıs 2014 Pazar

COĞRAFYA SÖZLÜĞÜ

A HORİZONU: Organik madde bakımından zengin toprağın en üst katmanıdır.
ABİSAL ALAN: Derin deniz ovası.
ABMİON: Dalga aşındırmasına verilen isimdir.
AÇIK HAVZA: Sularını denizlere ulaştırabilen akarsulara verilen addır.
ADA: Dört tarafı sularla çevrili kara parçasıdır.
AEROLOJİ: Hava araştırmaları bilimidir.
AFEL: Dünyanın güneşe en yakın olduğu an.
AĞAÇ SINIRI: Ağaçların enlem ve yüksekliğe bağlı olarak ulaştığı en üst sınır.
AĞIR KÜRE: Yerin çok derinliklerindeki ağır bölüme verilen ad.
AKAÇLAMA: Topraktaki fazla suyun boşaltılma işlemi.
AKARSU: Belirli bir yatak içinde sürekli ya da en az bir mevsim akan sudur.
AKARSU DEBİSİ: Akarsuda birim zaman içinde akan suya denir.
AKARSU AŞINDIRMASI: Akarsuyun yatağı boyunca alüvyolları aşındırması.
AKARSU HAVZASI: Bir akarsuyun sularını topladığı alana denir.
AKARSU REJİMİ: Akarsuyun yıl içinde gösterdiği değişime denir.
AKARSU YATAĞI: Akarsuların izlediği yol.
AKDENİZ: Güney Avrupa ve kuzey Afrika arasında bir iç deniz.
AKDENİZ İKLİMİ: Akdeniz çevresinde görülen kışları serin yazları kurak ve sıcak bir iklimdir.
AKYEL: Bir çeşit lodostur.
ALACAKARANLIK: Güneş doğmadan önce ya da batttıktan sonra süre gelen kısa zamandır.
AKINTI: Bir cismin akar şeklinde yer değiştirmesidir.
ALÜVYAL: Akarsuların doğuş yerlerinden itibaren içinde taşıdıkları maddelerdir.
AMETAL: Metal olmayan.
ARTEZYEN: Geçirimli tabak içinde biriken su.
ATMOSFER: Hava küre.
AZONAL TOPRAK: İklimin etkisiyle oluşmayan ve katmanları olmayan toprak.

B HORİZONU: Topraktaki yıkanan minarellerin biriktiği katmandır.
BADİYE: Çöle verilen diğer bir addır.
BARİSFER: Ağır kürenin, taş kürenin en iç kısmı.
BARKAN: At nalı veya hilal şeklindeki kumullara verilen ad.
BAZALT: Yeryüzünün hemen her tarafında çok rastlanılan ağır ve koyu renkli bir lav kayacığıdır.
BİYOJENİK ÇÖKEL: Ölmüş canlı kalıntıları içeren tortul.
BİYOM: En büyük tür topluluğudur.
BİYOSFER: Canlılar küresi. Dünya ekosistemi.
BUZUL: Kristalleşmiş buz kütlesi.
BUZULTAŞ: Morenler.
BULUT: Havadaki su buharının gökyüzünde yoğunlaşmasıyla oluşan su damlacıkları kümeleridir.

C,Ç

C HORİZONU: Topraktaki ana kayanın üzerinde bulunan katmandır.
ÇAĞLAYAN: Küçük şelale.
ÇAKIL: Deniz, göl, akarsu kıyılarındaki ufak taş parçacıklarıdır.
ÇALI: Odunlaşmış ince gövdeli dikenli bir bitki türüdür.
ÇALILIK: İnce gövdeli dikenli bir bitki olan çalıların bir araya geldiği yerdir.
ÇAM ORMANI: İğne yapraklı çam ağaçlarından meydana gelen ormandır.
ÇAMUR: Su ile teması geçmesi sonucunda batılır duruma gelmiş topraktır.
ÇANAK: Çevresine göre çukurluk bir alanı ifade eden yerdir.
ÇAVLAN: Çağlayanların büyüklerine verilen addır.
ÇAY: Irmaktan küçük dereden büyük olan akarsudur.
ÇAYIR: Çayırların ve benzeri ot bitkilerinin yetiştiği otluktur.
ÇELTİK: Pirinç kabuğuna verilen addır.
ÇENTİK VADİ: Akarsu aşındırmasıyla oluşan V biçimindeki tabansız vadidir.
CEPHE: Farklı hava akımlarının karşılaştığı alanlardır.
CEPHE YAĞIŞI: Farklı sıcaklıktaki hava kütlelerinin karşılaştıkları yerlerde meydana gelen yağışlardır.
CEREYAN: Akış.
ÇERNEZYOM: Verimi en yüksek olan topraktır.
ÇEVRE KİRLİLİĞİ: Yaşadığımız yeryüzünün, denizlerin, havanın çeşitli gazlarla ilaçlarla çöplerle kirletilmesi sonucunda oluşan küresel bir sorundur.
ÇIĞ: Yüksek bir yerden kopan kar kütlesinin yuvarlanarak büyümesi sonucunda oluşan bir doğa felaketidir.
ÇIĞIR: Akarsuyun doğduğu yerden döküldüğü yere kadar izlediği yoldur.
ÇİSELEME: Yağmurun yavaş bir biçimde yağma durumudur.
ÇİY: Açık havalı gecelerde bitkilerin yapraklarında oluşan su damlacıklarıdır.
COĞRAFİ BÖLGE: Coğrafi özellikleriyle kendi içinde benzerlik gösteren ve bu benzerliğiyle diğer yerlerden ayrılan bölgedir.
COĞRAFİ KONUM: Yeryüzündeki bir bölgenin bulunduğu yere göre konumuna denir.
ÇÖL: Bitki örtüsünün olmadığı yada çok az olduğu alanlardır.
ÇÖL RÜZGARI: Çöllerde esen rüzgarlardır.

D HORİZONU: Fiziksel ve kimyasal çözünmenin görülmediği toprağın en alt katmanıdır.
DAĞ: Yüksek kabartılı bir biçimde olan ve inişli çıkışlı eğimli bir özelliğe sahip yer şeklidir.
DAĞ ETEĞİ :Dağ yamacının sona erdiği yer ile düzlük arasında kalan yerdir.
DAĞ İÇİ OVASI: Akarsuların taşıdığı maddelerin engebenin olmadığı alanlarda biriktirmesi sonucunda oluşan ovalardır.
DAĞ-KARA OLUŞUMU: Diyastrofizm.
DAĞ OLUŞUMU: Yer kabuğunun esnek yerlerinde tabakaların kıvrılmasıyla oluşan şekillerdir.
DALGA: Denizlerde rüzgarın etkisiyle oluşan salınım hareketleridir.
DALGA AŞINDIRMASI: Deniz sularının kıyıları yada bir yeri aşındırması olayıdır.
DALGA BOYU: Birbirini izleyen iki dalga arasındaki mesafedir.
DAMLATAŞ: İnler mağaralarda görülen taşlardır.
DARGEÇİT: Genellikle dağlık alanlarda görülen geçilmesi zor olan yerlerdir.
DEBİ: Akarsu akış hızı.
DEFNE: Akdeniz maki bitki örtüsüne ait yıl boyunca yeşil kalan bir bitkidir.
DELTA: Denize yada bir göle ulaşan akarsuyun ağzında oluşan alüvyon biriktirmesi sonucu oluşan çurluktur.
DEMİRYOLU: Birbirine karşılıklı döşenen raylardan oluşan yoldur.
DEMOGRAFİ: Nufus bilgisi.
DENİZ: Yeryüzünün çukur alanlarını kaplayan tuzlu su kütlesidir.
DENİZ KIYISI: Denizlerin karalarla bağlantılı olduğu sınır.
DENİZ MELTEMİ :Denizden karaya doğru gündüzleri esen rüzgarlardır.
DENİZ YOLU: Ülkeleri birbirine bağlayan deniz taşlarının güzergah olarak kullanıldığı yoldur.
DEPREM: Yer kabuğunun içindeki enerjinin fay kırılması sonucunda dışarıya atılması olayıdır.
DEPREM BÖLGESİ: Depremlerin görüldüğü alanlardır.
DÖNENCE: 23, 27' enlemleri.
DORUK :Dağ zirvesi.
DÜDEN: Kalkerli arazilerde oluşan çukurluklar.
DÜNYA HARİTASI: Bütün yeryüzünü bir düzlem üzerinde gösteren haritalardır.

EHLİ HAYVAN : Evcil hayvan.
EKİNOKS :Gece gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihler.
EKLİPTİK: Yörünge düzlemi.
EKOLOJİ: Canlıları ve canlıların ortamı ile ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.
EKONOMİK COĞRAFYA: Bir bölgedeki ekonominin özelliklerini dağılışını inceleyen coğrafyanın alt dalıdır.
EKSEN: Tabakaların kırık olduğu alanlarda birbiri ardınca uzanan kırıklar arasında yükselmiş yerlerden geçtiği düşünülen çizgidir.
EKSOJEN KUVVETLER : Dış kuvvetler.
EKSOZFER: Atmosferin en üst katmanıdır.
EKVATOR: Dünyayı ikiye böldüğü varsayılan hayali bir çizgidir.
EKVATORAL ALAN: Evator çevresinde bulunan yerler.
EKVATORAL BİTKİ TOPLULUĞU: Ekvatoral alanlarda yer alan bitki topluluklarıdır.
EKVATORAL İKLİM: Dönenceler arasında kalan alanların iklimidir.
ENDOJEN KUVVETLER: İç kuvvetler.
ENDEMİK BİTKİ: Yerli bitki.
ENGEBE: Eğimli dağlık şekiller.
ENLEM: Herhangi bir yerin ekvatora uzaklığının açısal değeridir.
ENTANSİF TARIM: Bütün tarım olanaklarını kullanarak yüksek verim elde etmeyi amaçlayan tarım yöntemi.
EPİROJENEZ: Karaların alçalıp yükselmesi olayıdır.
ERİME: Katı bir maddenin sıva hale dönüşmesi olayı.
EROZYON: Toprak örtüsünün rüzgar akarsu ve yağmur etkisiyle süpürülmesi olayıdır.
ESMER TOPRAK: Orta kuşağın bazı bölgelerinde görülen bir toprak türüdür.
EŞ SICAKLIK EĞRİSİ: Eşit sıcaklıktaki yerleri gösteren eğrilerdir.

FAAL NÜFUS: Aktif çalışan nüfus.
FALEZ: Dalga aşındırması sonucu oluşan sarp şekillerdir.
FAY: Basınç ve gerilmenin etkisiyle tabakaların yer değiştirmesi olayıdır.
FAY HATTI: Yer kabuğunun çeşitli yerlerinin kırılması veya yarılması sonucu meydana gelen kırıklardır.
FİDAN: Bitkilerin yeni yetişmeye başlarken ki hali.
GEOİT :Kutuplardan basık ekvatordan şişkin olan dünyanın kendine has olan şeklidir.
GEOSFER: Dünyamızı meydana getiren iç içe kürelere verilen addır.
GİDEĞEN : Göl ayağı.
GLASYASYON :Bzullaşma.
GÖL: Karalar üzerindeki çukurluklarda biriken durgun su kütleleridir.
GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ: Güneş ışınlarının yeryüzüne 45 derecelik açıyla geldiği var sayılarak haritalarda kullanılan yöntemdir.
GRABEN: Alçakta kalan yer kabuğudur.
GRİZU: Maden ve kömür ocaklarında açığa çıkan ve galerilerde biriken patlayıcı bir gazdır.
GÜN BERİ: Dünyanın güneşe en çok yaklaştığı andır.
GÜN DÖNÜMÜ: Gece ve gündüzün en kısa ve en uzun olduğu tarihlerdir.
GÜNEŞ: Samanyolu galaksisinde yer alan büyük yaklaşık 200 milyar yıldızdan bir tanesidir.
GÜNEŞ TUTULMASI: Dünya ile Güneş'in arasına Ay'ın girmesi sonucunda oluşan doğal bir olaydır.
GÜN ÖTE: Dünya'nın Güneşe en uzak olduğu andır.

H
HABİTAT: Bitki ve hayvanların barındığı doğal ortamdır.
HAFRİYAT: Kazı.
HALİÇ: Irmak ağızlarının huni biçiminde genişlemiş durmudur.
HALİÇLİ KIYI: Tepelik alanda bulunan vadilerin sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.
HALOFİTLER: Tuzcul bitkiler.
HAMSİN: Mısırdan akdenize esen sıcak rüzgardır.
HARİTA: Dünyanın bir bölümünün yada bütününün kuş bakışı görünümünün bir düzleme aktarılma işlemidir.
HAŞHAŞ: Tohumlarından yağ çıkartılan ve morfin elde edilen bir bitkidir.
HAVA KÜRE: Atmosfer.
HAVZA: Bir akarsuyun beslediği alandır.
HEYELAN: Eğimli alanlardaki kütlenin kaymasıdır.
HEYELAN SET GÖLLERİ: Akarsu vadisinin önünün toprakla kapanması sonucu oluşan göllerdir.
HİDROELEKTRİK ENERJİSİ: Su gücüne dayalı elde edilen enerjidir.
HİDROSFER: Su küre.
HİNTERLANT: Bir limanın art bölgesi.
HÖRGÜÇ KAYA: Buzul aşındırması sonucu oluşan deve sırtına benzer şekillerdir.
HORST: Yer kabuğunun yüksekte kalan bölümü.
HÖYÜK: Eski yerleşim yerleri.

I,İ

İÇ DENİZ:Kara içlerine doğru sokulmuş denizlerdir.
İÇ KUVVETLER:Yeryüzü şekillerini oluşturan yer kabuğu hareketleri, deprem volkanizma gibi.
İĞNE YAPRAKLI ORMAN:Yaprakları iğne şeklinde olan ağaçlardan oluşan ormandır.
İL: Türkiye'nin en büyük idari birimidir.
İLÇE:İlden sonra gelen idari birimdir.
ILIMAN KUŞAK:Kuzey yarım kürede 30 68 enlemleri arasında kalan, güney yarım kürede 24 48 enlemleri arasında uzanan iklim tipidir.
İPEK BÖCEKÇİLİĞİ:İpek ipliği elde etmek amacıyla ipek böceği yetiştirme faaliyetleridir.
İTHALAT:Dış alım.

JEOLOJİ:Yer bilimi.
JEOMORFOLOJİ:Yer şekilleri bilimi.
JEOPOLİTİK:Coğrafi konumun uluslararası etkilerini inceleyen bilim dalıdır.
JEOSENKLİNAL:Deniz veye göl çanakları.
JEOTERMAL ENERJİ:Yer kabuğunun içinden gelen sıcak suların değerlendirilmesiyle elde edilen enerjidir

KABA TARIM:Enstantif tarım.
KABARTMA YÖNTEMİ:Bu haritalarda yer şekilleri kabartılarak gösterilir.
KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI:Kalsiyum oranı yüksek olan topraklardır.
KALDERA:Volkan konisinin patlaması veya çökmesi soncunda oluşan çukurluklardır.
KANYON:Derin dik vadi.
KANYON VADİ:Akarsuyun aşındırmasıyla oluşan vadilerdir.
KAPALI HAVZA:Sularını denize ulaştıramayan havzalardır.
KAPLICA:Sıcak suların yeryüzüne ulaştığı kaynaktır.
KARASAL İKLİM:Deniz etkisinden uzak olan kara iklimidir.
KARSTİK GÖL:Eriyebilen kayaçların olduğu yerlerde oluşan göllerdir.
KAYAÇ:Taş ve kayalar.
KAYNAK:Yeraltı sularının yeryüzüne çıktığı yerdir.
KESİR ÖLÇEK:Basit kesirlerle ifade edilen harita ölçeğidir.
KESTANE VE KAHVERENGİ STEP TOPRAKLARI:Orta kuşak karalarının iç kısımlarında yer alan topraklardır.
KIRGIBAYIR: Yarı kurak iklim bölgelerinde yer alan sel yarıntılarıyla dolu yamaçlardır.
KIRMIZI TOPRAKLAR:Akdeniz ikliminde görülen kırmızı renkli topraklardır.
KITA SAHANLIĞI:Deniz kıyısından 200 metre derinliğe kadar olan alandır.
KITASAL KABUK:Dünyanın üst bölgesini kapsayan sert katmandır.
KIYI SET GÖLLERİ:Kıyı kordonlarının koyların önünü kapatması sonucunda oluşan göllerdir.
KLİMATİK TOPRAK:İklim etkisine bağlı olarak oluşan topraktır.
KOLÜVYAL TOPRAK:Dağların etetlerinde biriken topraktır.
KOM:Hayvanların otlatıldığı alanlarda kurulan geçici yerleşim birimidir.
KÖRFEZ:Denizin karaya sokulmuş alanıdır.
KÖY: Türkiye'nin en küçük idari birimidir.
KRATER:Yanardağ ağzı.
KRATER GÖLÜ:Yanardağ zirvesinde oluşan çukurluklarda suların birikmesi sonucu oluşan göllerdir.
KUM ADASI:Irmak adası.
KURU TARIM:Nadas tarımı.
KÜSBE:Hayvan yemi olarak kullanılan yağlı ve sulu bitkilerin posasıdır.
KUTUP:Ekvatora uzak olan uç kesimlerdir.

LADİN:Kuzey yarım kürenin soğuk bölgelerinde yetişen yıl boyu yeşil kalan ağaçlardır.
LAGÜN:Kıyı kordonunun bir koyu kapatması sonucunda oluşan göllerdir.
LAPYA:Kireç taşlarının aşınması sonucunda oluşan oyuklardır.
LATERİT:Sıcak nemli bölge toprağıdır.
LAV:Yanardağ zirvesinden çıkan sıcak hamur kıvamındaki eriyik maddedir.
LAV SET GÖLÜ:Lavların vadi önünü kapatması sonucu oluşan göllerdir.
LİMAN:Gemilerin yanaşarak yük ve yolcu indirip bindirdiği yerdir.
LİTOSFER:Taş küre.
LÖS:Rüzgarlar tarafından taşınan maddelerin oluşturduğu gözenekli depodur.

MAAR:Magmadan çıkan gazların patlamasıyla yüzeyde meydana gelen çukurluklardır.
MADEN REZERVİ:Madenin işlenmemiş halidir.
MADEN YATAĞI:Maden rezervinin bulunduğu yer.
MAKİ:Akdeniz bölgesine has bitki örtüsüdür.
MAKSİMUM NEM:1 mereküp havanın taşıyabileceği en yüksek nem miktarıdır.
MANTARKAYA:Rüzgar aşındırması sonucunda oluşan mantar şeklindeki kayalardır.
MANTO:Sıcak akışkan bir özelliğe sahip olan yer kabuğu altındaki eriyik maddedir.
MATEMATİK KONUM:Herhangi bir bölgenin başlangıç meridyenine olan uzaklığıdır.
MENDERES:Akarsuyun büklümler yaparak aktığı yataklarına menderes denir.
MERA:Hayvan otlatılan yer.
MERMER:Kalkerin belli bir sıcaklık ve basınca uğrayarak değişmesi sonucu oluşan sert bir taştır.
MEZRA:Yaz aylarında hayvan otlatılan geçici yerleşim birimi.
MİLLİ PARK:Kültürel özelliklere sahip devlet tarafından koruma altına alınan parklardır.
MUSON İKLİMİ:Yazı yağışlı olan iklim tipidir.

NADAS:Tarlanın bir yıl süreyle dinlendirilmesi.
NARENCİYE:Turunçgiller.
NEBATAT:Bitki bilimi.
NEHİR:Akarsuların büyüğüne nehir adı verilir.
NEMLİ İKLİM:Yağışın buharlaşmadan çok olduğu iklimdir.
NÜFUS:Bir bölgede veya bir ülkede yaşayan insanların toplam sayısıdır.
NÜFUS HARİTALARI:Bir bölgedeki veya bir ülkedeki nüfusun dağılışını özelliklerini gösteren haritalardır.

O,Ö

OBA:Özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan geçici kır yerleşmeleridir.
OBRUK:Kireç taşının çözülmesiyle oluşan doğal kuyudur.
OKYANUS:Kıtaları ayıran geniş büyük su kütleleridir.
OROJENEZ:Dağ oluşumu.
ÖRTÜ BUZULU:Geniş alanlara yayılan buzullardır.
OTLAK:Hayvan otlatılan yer.
OVA:Engebinin olmadığı büyük düz alanlardır.
ÖZEL KONUM:Dünya üzerindeki bir bölgenin komşu ülkelerine göre durumu.

PEDOLOJİ: Toprak bilimi.
PENEPLEN:Yontuk düz.
PERİ BACASI:Yağış ve akarsu aşındırması sonucunda oluşan baca biçimindeki yer şeklidir.
PLAJ:Deniz kenarındaki kumluk yer.
PLATO:Akarsu vadilerince yarılmış geniş düz alanlardır.
PODZOL TOPRAK:İğne yapraklı orman altlarında oluşan nemli bölge toprağıdır.
POLAR HAVA: Soğuk hava kütlesi.
POYRAZ:Kışın kurutucu etki yapan ve türkiyenin hemen hemen her yerinde esen rüzgarlardır.
PÜSKÜRÜK TAŞLAR:Yer içinden püskürerek yüzeye doğru çıkan taşlardır.

RAFİNERİ:Petrol arıtma tesisi.
RAKIM:Yükselti.
RAMPA:Yokuş.
REJİM:Yağış akarsu debisinin bir yıl içerisindeki dağılım oranıdır.
RELATİF NEM:Bağıl nem.
RENKLENDİRME YÖNTEMİ:Haritalarda yükseltiler bu yöntemle gösterilir. Açık renkler yükselti azlığını koyu renkler yükselti fazlalığını ifade eder.
RESİF:Mercan kıyısı.
REZERV:Maden bölgesindeki işlenmemiş hammaddedir.
RÜZGAR AŞINDIRMASI:Rüzgarın sert cisimleri yıpratması olayıdır.
RÜZGAR BAYRAĞI:Yel bayrağı.

S,Ş

SAĞANAK:Yağmurun çok fazla yağması olayıdır.
ŞAHİT TEPE:Tanık tepe.
SAKLI ÇANAK:Çöküntü alan.
SAMANYOLU:Güneş sisteminin içinde olduğu milyarlarca yıldızdan oluşan galaksidir.
SAMYELİ:Türkiyeye güneydoğudan esen kurutucu etkisi olan rüzgardır.
SANAYİ BİTKİLERİ:Sanayilerde hammadde olarak kullanılan bitkilerdir.
SARKIT:Mağaralarda yukarıdan aşağıya doğru uzayan taştır.
SARP:Çıkılması zor olan dik yamaç.
SAVAN:Ağaçlı bozkır.
SEDİR AĞACI:Akdeniz bölgesinde sık görülen kozalakgillerden bir ağaç türüdür.
SEL:Ani büyük su baskınları.
ŞELALE:Çağlayan.
ŞEMOSFER:Stratosfer ve iyosfer arasında bulunan atmosfer katmanıdır.
SENKLİNAL:Yer kabuğunun tekne şeklinde kıvrılma hareketleridir.
SERA:Naylon yada camdan yapılmış turfanda sebzelerin ve meyvelerin yetiştirildiği odalardır.
SET GÖLÜ:Çöküntü alanların koyların bir set ile kapanması sonucu oluşan göllerdir.
SICAK KUŞAK:Kuzey ve güney yarım kürede 23 27 enlemlerinde bulunan çok fazla güneş ışığına maruz kalan yerdir.
SIĞ DENİZ:Kıyıdan 200 metre derinliğe kadar olan yerdir.
SİKLON:Döngü.
ŞİMAL:Küzey.
ŞİMŞEK:Pozitif ve negatif enerji yüklü iki bulutun çarpışması sonucunda meydana gelen elektrik boşalımıdır.
SIRADAĞ:Aralarında uzun vadilerin sıralandığı birbiri ardınca uzanan dağ sıralarıdır.
SİRK:Buzulun ilk oluşmaya başladığı alanda meydana gelen çukurluklardır.
SİRK GÖLÜ:Buzul aşındırması sonucunda meydana gelen çukurluklarda suların birikmesiyle oluşmuş göllerdir.
SİRKİLASYON:Dolaşım.
SİROKO:Akdeniz ülkelerinde güneyden esen sıcak ve kuru yeldir.
SİS:Yere yakın bulut türüdür.
SİSMOGRAF:Deprem şiddetini ölçen alettir.
ŞİST:Basınç ve yüksek sıcaklık etkisiyle yapraklaşmış kil taşıdır.
SİYASİ COĞRAFYA:Devlet ve kurulu olduğu ülke arasındaki ilişkileri inceleyen coğrafyadır.
SKAYER KIYILARI:Hörgüç kayaların ve buzul tepelerin sular altında kalmasıyla oluşan kıyılardır.
SOĞUK KUŞAK:Kuzey ve Güney yarım kürede 66 33 enlemleri arasında kalan bölgelere verilen isimdir.
STEP:Bozkır.
STRATOSFER:Üst atmosfer katmanıdır.
SU KÜRE: Hidrosfer.
SUBTROPİKAL:Tropikal ve orta kuşaklar arsındaki geçiş alanlarıdır.
SULU TARIM:Yağış olmadığı zamanlarda tarlaları sulama faaliyetleridir.

TABANLI VADİ:Akarsuların menderesler çizmesi sonucunda yatak eğimi azalır yanal aşındırma meydana gelir bu aşındırmanın artması sonucunda tabanlı vadi oluşur..
TAKKE BUZULU:Dağların her yamacını kaplayan buzul türüdür.
TARAMA YÖNTEMİ:Haritalarda eğimler çizgilerle taranarak gösterilir. Kalın sık çizgiler eğimin arttığını ince aralıklı çizgiler ise eğimin azaldığını gösterir.
TARIM:Ekip biçme faaliyetleridir.
TAYGA:İğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır.
TEKTONİK:Yer kabuğunun oluşumunu ve yapısını inceleyen bilim dalıdır.
TEKTONİK GÖL:Yer kabuğundaki tektonik hareketler sonucunda çanaklarda oluşan göllerdir.
TERMİK SANTRAL:Isı enerjisini elektrik enerjisine çeviren santrallerdir.
TERRA ROSSA:Akdeniz bölgesindeki kırmızı renkli topraklardır.
TEZEK : Sığır dışkısı.
TOMBOLO: Karaya bağlanarak yarım adaya dönüşmüş adadır.
TOPOĞRAFYA: Yer kabuğunun yüzeyidir.
TOPOĞRAFYA HARİTALARI : Yeryüzü şekillerini gösteren haritalardır.
TRAVERTEN:Karbonatlı yer altı sularının yüzeye çıktıkları yerlerde içlerindeki kalsiyum karbonatın çökelmesi sonucunda oluşan kimyasal tortullu taştır.
TROPOSFER:Hava olaylarının meydana geldiği atmosferin iç katmanıdır.
TSUNAMİ:Deprem ve volkanik olaylar sonucunda meydana gelen dev dalgalardır.
TÜF : Volkanizma olayı sırasında çıkan partiküllerdir.
TURFANDA :Mevsim başlarında ilk yetişen sebze ve meyvelerdir.
TURUNÇGİL: Narenciye,limon,portakal,mandalina,greyfurt gibi meyvelerin genel adıdır.

U,Ü

UÇ BÖLGESİ:Kara gövdesinden ileri doğru uzanarak sokulmuş yerlerdir.
ÜÇÜNCÜ ÇAĞ:55-65 milyon yıl süren bitki topluluğunun ve memeli hayvanların görüldüğü çağdır.
ÜLKE:Devletin idaresi altındaki toprakların tamamıdır.
ÜLKE COĞRAFYASI:Yeryüzündeki çeşitleri yerlerin olayları ile coğrafi bakımından özelliklerini inceleyen coğrafyadır.
UVALA: Genişleyip derinleşen dolinlerin birleşmesi sonucunda oluşan dolinlerden daha büyük çukurluklardır.

V,W

VADİ:Akarsu aşındırması sonucunda oluşan,çoğu zaman içerisinde akarsu bulunduran uzun çukurluktur.
VADİ BUZULU:Sirkten taşan ve vadi boyunca aşağı hareket eden buzul türüdür.
VOLKANİZMA : Yer içindeki katı,sıvı,gaz maddelerin püskürtülmesi olayıdır.
VEJATASYON : Bitki topluluklarının meydana getirdiği örtüdür.
VERTİSOL: Killi araziler üzerinde oluşan topraklardır.
VOLKAN:Yer içindeki kızgın maddelerin yeryüzüne çıktığı yerdir.
VOLKAN BACASI : Magmanın yeryüzüne çıkıncaya kadarki izlediği yoldur.
VOLKAN BOMBASI : Lav parçalarının havada dönerek soğuması sonucunda meydana gelir.
VOLKAN KONİSİ:Volkanik maddelerin üst üste yığılması sonucunda oluşan koni biçimli yükseltilerdir.
WAT TİPİ KIYI:Gel-git olayının belirgin olduğu alçak kıyılarda suların çekilmesi sonucunda deniz dipleri açığa çıkar.Bunun sonucunda görülen kıyılara wat tipi kıyı adı verilir.

YAĞIŞ :Havadaki su buharının yoğunlaşması sonucunda gerek sıvı gerekse katı biçimde yeryüzüne düşmesi olayıdır.
YAĞIŞ REJİMİ :Bir bölgeye düşen yağış miktarının yıl içindeki oranıdır.
YAĞMUR : Bulutların içerisindeki su damlacıklarının birleşmesi sonucunda yeryüzüne düşmesi sonucunda meydana gelen yağış çeşitidir.
YAĞMUR BULUTU : Yağmur getiren bulutlara verilen addır.
YAĞMUR ORMANI : Ekvatoral bölgede yer alan sık ve daima yeşil kalan ağaçlardan oluşan ormanlardır.
YALIYAR :Dalga aşındırması sonucunda meydana gelen sarp kıyılardır. Falez.
YAMAÇ : Eğimli yerlerdir.
YANARDAĞ : Magmanın yüzeye ulaştığı yerlere verilen addır.
YAPAY SET GÖLÜ : Akarsu vadisinin önünün bir set ile kapanması sonucunda meydana gelen baraj gölleridir.
YAPRAK : Bitki organıdır.
YAR : Uçurum.
YARI ALPİN ÇAYIR : Yaz sonunda kuruyan ot topluluklarıdır.
YARIM KÜRE : Ekvatorun kuzeyinde ve güneyinde yer alan kürelerdir.
YARIM ADA : Üç tarafı denizler ile çevrili kara parçasıdır.
YAYGIN DEPREM : Geniş ölçülü geniş alanlarda görülen sarsıntılardır.
YAYLA : Yaz aylarında hayvan otlatmak ya da tarım faaliyetleri yapmak için çıkılan geçici yerleşmelerdir.
YAYLAK : Yaz aylarında hayvanların otlatıldığı dağlık alanlardır.
YAZ : Haziran,Temmuz,Ağustos aylarından oluşan sıcak mevsimdir.
YEL : Havanın bir yerden başka bir yere akması olayıdır.
YENGEÇ DÖNENCESİ : Kuzey yarım kürede yer alan dönencedir.
YER KABUĞU: Dünyanın 30-40 km kalınlığındaki dış yüzey kabuğudur.
YERÇEKİMİ : İki cismin birbirini çekmesi olayıdır.
YERLİ KAYA : Ana kaya.
YERYÜZÜ: İnsanın yaşadığı,su küre,hava küre,taş kürenin birbirine yanaştığı alandır.
YILDIRIM : Elektrik yüklü bir bulutun toprağa yanaşması ile hayvanlar,evler,insanlar üzerinde yükünü boşaltma olayıdır.
YILDIZ : Geceleri gökyüzünde görülen ışıklı cisimlerden her biridir.
YONTUKDÜZ : Peneplen.
YÜKSEK DAĞLAR : Deniz seviyesinden çok yüksekte olan dağlardır.

ZAHİRE : Depolanmış tahıl.
ZELZELE : Depremin eski dildeki adı.
ZEMHERİ : Karakış.
ZİRAAT : Tarım.
ZOOCOĞRAFYA : Hayvan coğrafyasına verilen addır.
ZOOLOJİ : Hayvanları inceleyen bilim dalıdır.

2 Nisan 2014 Çarşamba

Neden coğrafya öğreniyoruz? aslında çok basittir cevap; coğrafya yaşadığımız her yerdir sabah yürüdüğümüz yol, yazın girdiğimiz deniz, canımız sıkıldığında hava almak için çıktımız şehir dışı gezisi, sabah koşusu, kısacası hayatımızın her anıında coğrafya vardır. Yani coğrafya öğrenmek sadece coğrafya öğrenmek değildir. Coğrafya öğrenmek yaşamayı öğrenmektir, bilinçli yaşamayı öğrenmektir.

Coğrafya varoluşundan bu güne bilgi birikimiyle her zaman insanlara ışık olmuştur, ilkel yaşamdan teknolojinin tavan yaptığı günümüze dek coğrafya her zaman yol rehberimiz olmuştur. Örneğin bulunduğu coğrafyayı her yönüyle bilen devletler her zaman güçlü olmuştur, mesela perslerin yüzlerce yıl Zagros dağlarını kale gibi kullanmaları, Osmanlının istanbulu alarak tüm dünya ticaretinin büyük kısmını eline alması ya da Mısır'ın etrafının çöllerle kaplı olması ve bu avantajı iyi kullanması vs. Mutlaka bunun gibi binlerce örnek vardır tabi ki bu örnekler sadece devletlerle sınırlı değil insanla birebir ilişkilidir yani demek istediğim coğrafyayı iyi bilen insanlar hayatta her zaman bir adım önderdirler işte bu yüzden coğrafyayı öğreniyoruz ve coğrafyayı öğrenmemiz gerekiyor.

COĞRAFYANIN GELECEĞİ

İnsanoğlu varoluşundan beri sürekli doğa ile mücadele halindedir. Bu mücadele gereği doğayı keşfetmeye yönelik faaliyetlerde bulunmuş ve bu faaliyetler sonucu doğaya hükmetme ve doğayı anlamaya dayalı sistem 'coğrafya' terimi oluşmaya başlamıştır.

Teknolojinin gelişmesiyle insanoğlunun doğa üzerindeki hakimiyeti artmıştır. Örneğin: meteorolojinin gelişmesiyle insanlar hava hareketlerini önceden tahmin etmeye başlamış ve yaşamlarını bu bilimsel verilere göre önceden bilgi sahibi oldukları hava şartlarına göre düzenlemeye başlamıştır. İnsanın doğa üzerine hakimiyeti ile ilgili daha bir çok örnek verebiliriz, mesela dozerlerin dağları tıraşlayıp yollar yapması ya da depremlere karşı çok dayanıklı evler inşa etmesi ya da yer çekimine meydan okuyan uçan araçlar üretmesi vs, tabi bunlar insanların doğa üzerindeki hakimiyetiyle ilgili örnekler birde doğanın insan üzerindeki etkisine değinirsek. Örneğin: önceden tahmin edilemeyen tsunamiler, seller, yanardağ patlamaları, depremler, kuraklıklar, ve insanoğlunun doğa karşısında çaresiz kaldığı diğer bir çok örnek...

İnsan ve doğa yaradılışları gereği her zaman iç içe yaşamıştır ve insanoğlu her zaman doğaya bağımlı bir varlıktır, dünyanın varoluşundan günümüze kadar süregelen bu bağımlılık hiç şüphesiz her zaman böyle devam edecektir. Bu da coğrafyanın ilelebet var olmasını sağlayacaktır. Tabi hızlı gelişen dünyamızda coğrafyanın gelişimi nasıl olur? insanoğlu doğanın hırçınlığından korunabilir mi? insanoğlu doğaya daha fazla hükmedebilir mi? bu gibi sorular her geçen gün kafaları daha çok kurcalayacaktır ama gerçek şu ki gelecekte ne olacağını tam olarak bilemeyiz sadece tahminlerde bulunabiliriz ve benim tahminim insanoğlu gelecekte doğaya tam anlamıyla hükmedecektir ve bu da coğrafya biliminin daha fazla gelişmesiyle sağlanacaktır.

31 Mart 2014 Pazartesi

ÖZ YAŞAM

Ben 902 m rakımlı, 11.003 km² genişliğinde çevresinde toplam yedi tepe olan, 6 km güneyinde Botan çayı, batısında Batman, kuzeyinde Bitlis, doğusunda Şırnak illeri olan toplam nüfusu 2014 sayımlarında 320.000 olan Güneydoğu Anadolu bölgesinin Siirt şehrinde doğdum. 7 yaşıma kadar Siirt'in en güneyinde kalan Conkbayır mahallesinde yaşadım daha sonra evimiz Conkbayırın 500 metre batısındaki dumlupınar mahallesine taşındı. aynı yıl okula başladım ilköğrenimimi ve ortaöğrenimimi bu mahallede tamamladım. 2013 yılında liseden mezun oldum ve ve ygs lys sınavlarına girdim bu sınavlardan aldığım puanlarla %77 si dağ, %12 si plato ve %11'i ova olan Muğla şehrinin 6 km güneyinde bulunan Muğla Sıtkı Koçman üniversitesini kazandım. lisans öğrenimime devam etmekteyim.

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE KULLANIMI

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) : Dünya üzerindeki karmaşık sosyal, ekonomik, çevresel vb. sorunların çözümüne yönelik mekana/konuma dayalı karar verme süreçlerinde kullanıcılara yardımcı olmak üzere, büyük hacimli coğrafi verilerin; toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mekansal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel,coğrafi veri ve yöntem bütünüdür.

CBS, genel bir kavram olup; çeşitli kullanım alanlarına ve tematik konulara yönelik olarak geliştirilen CBS uygulamaları vardır. Bu CBS uygulamaları, Kent Bilgi Sistemi, Orman Bilgi Sistemi, Karayolları Bilgi Sistemi, Arazi Bilgi Sistemi, Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi, Lojistik Bilgi Sistemi, İç Güvenlik Bilgi Sistemi, Araç İzleme Bilgi Sistemi, Trafik Bilgi Sistemi, Kampüs Bilgi Sistemi, Deprem Bilgi Sistemi, Harita Bilgi Sistemi, vb. şekilde adlandırılırlar.

CBS, kavramsal bir sınıflamada hiyerarşik olarak öncelikle Sistem, sonra Bilgi Sistemi kategorisi altında yer alır. İşlevsel bir sınıflamada ise CBS, öncelikle Teknoloji, sonra Bilgi Teknolojisialtında yer alır.

Coğrafi Bilgi Sistemi, coğrafya, haritacılık ve bilgisayar bilimleri ile ilgili bir teknoloji olup Coğrafi Veri Altyapısı bileşenlerinden Bilgi Teknolojileri kapsamında yer alır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), İngilizce Geographical Information Systems (GIS) ifadesinin Türkçeye çevrilmiş hali olup, kullanıcıların çok farklı disiplinlerden olması nedeniyle, bu kavram da değişik şekillerde tanımlanmaktadır. Özellikle CBS'nin dünyada konumsal bilgi ile ilgilenen kişi, kurum ve kuruluşlar arasında geniş bir merak uyandırması, gelişmelerdeki hızlı değişiklikler, özellikle ticari beklentiler, farklı uygulama ve fikirler, CBS'nin standart bir tanımının yapılmasına henüz izin vermemiştir. CBS, bazı araştırmacılara göre konumsal bilgi sistemlerin tümünü içeren ve coğrafi bilgiyi irdeleyen bir bilimsel kavram, bazılarına göre; konumsal bilgileri dijital yapıya kavuşturan bilgisayar tabanlı bir araç, bazılarına göre de; organizasyona yardımcı olan bir veri tabanı yönetim sistemi olarak nitelendirilmektedir. Buna göre en genel haliyle CBS'tanımı aşağıdaki şekildedir;

"Coğrafi Bilgi Sistemleri; konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlevlerini bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir.

Son derece kapsamlı olan coğrafi bilgi sistemlerini sosyal bilgiler dersinde de pratik bir şekilde uyarlayarak bu dersin daha iyi anlaşılması ve daha etkin hale getirilmesinde kullanabiliriz.

KAYNAKLAR: wikipedia.org